Masterclass over het relatiebeding

Een relatiebeding komt vaak voor in arbeidscontracten en speelt een cruciale rol in het behouden van klantrelaties en het beschermen van bedrijfsbelangen. Dit beding is handig wanneer je bijvoorbeeld je dienstverband beëindigt en meteen aan de slag gaat bij een concurrent die samenwerkt met jouw vorige klanten. 

In dit artikel bespreken we de soorten relatiebedingen, wat de juridische vereisten zijn, wie het dekt en zo veel meer.

Wat is een relatiebeding?

Een relatiebeding is een clausule die vaak wordt opgenomen in een arbeidsovereenkomst of een contract voor zzp’ers. Het doel van dit beding is om jou na het beëindigen van je contract te beperken in het onderhouden van zakelijke relaties met de klanten of leveranciers van je voormalige werkgever.

Wie net een nieuwe baan heeft en in het contract met de vorige werkgever gebonden was aan een relatiebeding, zal geen contact mogen opnemen met bepaalde klanten, leveranciers of samenwerkingspartners van de vorige werkgever. Hoewel een relatiebeding in veel gevallen bindend is, kan het soms worden aangevochten bij de rechter als het te beperkend is voor jouw beroepsvrijheid.

Het relatiebeding kan je er dus van weerhouden om direct na je vertrek bij een concurrent te gaan werken. Hou in gedachten dat er voorwaarden zijn verbonden aan de rechtsgeldigheid van een relatiebeding. Deze mogen niet te vaag zijn en moeten duidelijk de reikwijdte ervan beschrijven. Ben je het niet eens met de voorwaarden, dan kun je overwegen juridische hulp te zoeken om te kijken wat je mogelijkheden zijn.

Juridische vereisten voor relatiebedingen

Een relatiebeding is een belangrijk onderdeel van een arbeidsovereenkomst. Volgens artikel 7:653 van het Burgerlijk Wetboek is het van belang dat een relatiebeding schriftelijk wordt overeengekomen. Het volstaat dus niet om mondelinge afspraken te maken - alles moet op papier staan.

Een relatiebeding moet eveneens aan strikte voorwaarden voldoen. Het beding mag de werknemer niet onredelijk benadelen, zodat je nog voldoende vrijheid hebt om een baan te vinden wanneer je dienstverband beëindigd wordt. Als het beding onevenredig beperkend is, kan het juridisch worden aangevochten. Een rechter kan dan besluiten om het beding geheel of gedeeltelijk te vernietigen. Je hebt dus de mogelijkheid om je rechten te verdedigen als je het idee hebt dat het beding te ver gaat.

De volgende kernpunten zijn belangrijk bij een relatiebeding:

1. Schriftelijke overeenkomst: Het beding moet altijd schriftelijk vastgelegd zijn.
2. Niet-onredelijk beperkend: Het mag jouw kansen op de arbeidsmarkt niet onevenredig beperken.
3. Geldigheid: Ook binnen contracten van bepaalde tijd gelden specifieke regels.

Schakel juridisch advies van een professional in als je met vragen of bezorgdheden zit.

Wie kan worden gedekt door een relatiebeding?

Een relatiebeding kan een aantal verschillende partijen omvatten, afhankelijk van de context en de specifieke voorwaarden in de overeenkomst.

Het beding geldt meestal voor werknemers die de onderneming verlaten. Deze clausule voorkomt immers dat zij klanten of zakelijke contacten meenemen naar een nieuwe werkgever.

Ook zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) kunnen onder een relatiebeding vallen als hun contract hier expliciet melding van maakt. Bedrijven nemen vaak een relatiebeding op om de klanten te beschermen die zij door de jaren heen hebben opgebouwd.

Ook zakelijke partners of leveranciers kunnen onder een relatiebeding vallen. Het kan bijvoorbeeld gaan om bedrijven waarmee de werkgever regelmatig samenwerkt.

Het is voor alle partijen cruciaal dat het relatiebeding schriftelijk is vastgelegd. Alleen dan heeft het juridische kracht. Daarnaast moet het proportioneel en fair zijn, zodat het de betrokkenen niet onredelijk benadeelt.

Zorg ervoor dat je precies weet wie er onder je relatiebeding valt. Controleer je contract of vraag juridische bijstand voor duidelijkheid. Zo voorkom je onnodige verrassingen wanneer je van baan verandert of een nieuwe zakelijke relatie aangaat.

Soorten relatiebedingen

Relatiebedingen zijn veelzijdig en komen in verschillende vormen voor, elk met specifieke kenmerken en doelen die ze geschikt maken voor uiteenlopende situaties.

1. Algemene relatiebeding

Dit type relatiebeding komt het meeste voor en verbiedt jou om na je dienstverband contact te onderhouden met alle relaties van je voormalige werkgever.

2. Specifieke relatiebeding

Dit type heeft betrekking op exact omschreven klanten of partners van het bedrijf. Het is vaak nauwkeuriger en minder beperkend dan een algemeen beding.

3. Tijdelijk relatiebeding

Dit relatiebeding legt beperkingen op voor een bepaalde tijdsperiode na het beëindigen van de overeenkomst, bijvoorbeeld voor één of twee jaar.

4. Regio-specifieke relatiebeding

Dit relatiebeding beperkt je in het aangaan van relaties binnen een bepaalde geografische regio. Dit kan nuttig zijn als jouw voormalig werkgever een regionale focus heeft.

5. Project-gerelateerd relatiebeding

Dit relatiebeding geldt voor relaties die verbonden zijn aan specifieke projecten waar je tijdens je dienstverband aan hebt gewerkt. Deze variant biedt vaak maatwerk, afgestemd op de specifieke behoeften van het bedrijf.

Als jij overweegt om een relatiebeding op te nemen of hiermee te maken krijgt, is een goed begrip van de voorwaarden essentieel. Zo kun je ervoor zorgen dat het beding aansluit bij jouw specifieke situatie en de belangen van het bedrijf.

Wat is de maximale duur van een relatiebeding?

De duur van een relatiebeding moet redelijk en duidelijk gedefinieerd zijn. Hoewel er geen wettelijke maximale termijn is vastgelegd, wordt in de praktijk vaak een periode tussen zes maanden en twee jaar als redelijk beschouwd. Dit hangt af van de omstandigheden, zoals de aard van de werkzaamheden en de duur van de klantrelaties. Zorg ervoor dat het relatiebeding de voorgeschreven duur specificeert.

Vergeet niet dat een te lange duur als onredelijk kan worden bestempeld en juridische problemen kan veroorzaken. Het is belangrijk dat beide partijen, zowel de werknemer als de werkgever, hiermee akkoord gaan. Werkgevers moeten een legitieme reden hebben voor langere termijnen, vooral als het relatiebeding langer dan een jaar geldt. Dit kan bijvoorbeeld vanwege een langdurige klantrelatie of vertrouwelijke bedrijfsinformatie zijn. Zorg dat je deze informatie controleert voordat je akkoord gaat met een relatiebeding.

Wanneer kan een werkgever een relatiebeding niet afdwingen?

Een relatiebeding kan niet altijd door de werkgever worden afgedwongen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn in de volgende situaties:

1. Geen schriftelijke overeenkomst

Een relatiebeding dat niet schriftelijk is vastgelegd, is vaak ongeldig. Zonder schriftelijk bewijs hebben werkgevers weinig om op te staan.

2. Ontoereikende motivatie

Een werkgever moet een goede reden hebben voor een relatiebeding, zoals bescherming van bedrijfsbelangen. Is de motivatie zwak of onvoldoende gedocumenteerd, dan kan het beding moeilijk te verdedigen zijn.

3. Te veralgemeend

Een relatiebeding dat te breed is in zijn formulering, zoals een verbod dat voor alle relaties geldt, kan als onredelijk worden gezien.

Hierdoor kan een rechter het als ongeldig verklaren.

4. Tijdelijkheid

Het relatiebeding moet een redelijke duur hebben. Is de periode te lang, dan kan dit het concurrentievermogen van de werknemer onnodig beperken.

5. Veranderde omstandigheden

Wanneer de omstandigheden aanzienlijk zijn veranderd sinds het beding werd ondertekend, kan dit de afdwingbaarheid beïnvloeden. Denk hierbij aan herstructureringen binnen het bedrijf.

Kan een relatiebeding worden aangevochten?

Ja, een relatiebeding kan worden aangevochten. Dit gebeurt vaak als je als werknemer vindt dat het beding onredelijk is.

Je kunt dit bijvoorbeeld doen omwille van de volgende redenen:

• Beperking van je carrière: Als het beding jouw mogelijkheden om werk te vinden te veel hindert, kan dat een reden zijn om het beding te betwisten.
• Gebrek aan zakelijk belang: Als het behoud van klanten of handelsgeheimen niet in het geding is, kan het relatieve belang van het beding ter discussie gesteld worden.

Een advocaat kan je helpen bij het aanvechten. De geldigheid van een beding hangt af van factoren zoals leeftijd, het type contract en of het beding schriftelijk is vastgelegd. Hou hierbij rekening met het volgende:

1. Leeftijd: Je moet 18 jaar of ouder zijn.
2. Contractduur: Het dienstverband moet voor onbepaalde tijd zijn aangegaan.
3. Schriftelijke vastlegging: Dit moet expliciet worden opgenomen in jouw overeenkomst.

Wat moet een relatiebeding bevatten?

Een relatiebeding is een belangrijk onderdeel van een arbeidsovereenkomst en moet zorgvuldig worden opgesteld om effectief te zijn. Dit beding helpt immers voorkomen dat jij na je dienstverband direct zakendoet met klanten of contacten van je werkgever.

De volgende elementen mogen zeker niet ontbreken

1. Duidelijke omschrijving: Het moet duidelijk zijn op welke relaties het beding betrekking heeft. Is het specifiek voor klanten of breder, bijvoorbeeld voor alle zakelijke contacten?
2. Duur van het beding: Hoelang is het relatiebeding van kracht? Het moet hier om een realistische termijn gaan.
3. Geografische reikwijdte: Beperkingen in een bepaalde regio kunnen van toepassing zijn. Dit moet duidelijk worden vermeld.
4. Boeteclausule: Wat gebeurt er bij overtreding? Vaak is er een financiële boete die in verhouding moet staan tot de overtreding.
5. Redelijkheid: Het beding moet redelijk en proportioneel zijn. Te strikte voorwaarden kunnen namelijk niet afdwingbaar zijn.

Voorbeeld van een relatiebeding

Een relatiebeding is een clausule die je vaak in een arbeidsovereenkomst tegenkomt. Hierin wordt vastgelegd dat jij, als werknemer, na beëindiging van je dienstverband geen contacten mag onderhouden met bestaande klanten of relaties van je voormalige werkgever. Een relatiebeding kan je bijvoorbeeld verbieden om gedurende 24 maanden zaken te doen met klanten die je leerde kennen in je vorige functie. Dit voorkomt dat bedrijven onbedoeld concurrentie krijgen van hun voormalige werknemers.

Je arbeidsovereenkomst kan de volgende clausules bevatten:

• Het is de werknemer verboden om binnen 24 maanden na einde van de arbeidsovereenkomst zakelijke contacten aan te gaan of te onderhouden met relaties van de werkgever.
• Bij overtreding van dit beding verbeurt de werknemer een direct opeisbare boete van €10.000.

Dit soort bedingen beschermen werkgevers door hun zakelijke belangen veilig te stellen, zodat de investeringen van een werkgever in zakelijke relaties niet verloren gaan.

Denk goed na voordat je een contract met zo’n beding ondertekent. Contacteer bij vragen je werkgever of een juridisch adviseur. Het is immers essentieel dat je precies weet wat er van je verwacht wordt na beëindiging van je dienstverband.

Verschil tussen een relatiebeding en een concurrentiebeding

Een relatiebeding beperkt je in het benaderen of bedienen van klanten en partners van je voormalige werkgever. Het idee is dat je geen klanten 'steelt' of de relaties van je werkgever verstoort. Zo'n beding beschermt rechtstreeks de zakelijke connecties die je werkgever door de jaren heen heeft opgebouwd.

Een concurrentiebeding daarentegen verhindert je om bij een directe concurrent aan de slag te gaan, en dit gedurende een specifieke periode na je vertrek. Het is vaak een zwaardere restrictie omdat het je bredere beroepsmogelijkheden beperkt.

Vaak worden beide bedingen opgenomen in je arbeidscontract. Ze kunnen een beperking zijn voor je vrijheid om na je contract nieuwe stappen in je carrière te zetten.

Hou in gedachten dat het schenden van een van deze bedingen juridische consequenties kan hebben, waaronder vaak een financiële boete.

Belangrijkste punten

Een relatiebeding moet schriftelijk zijn vastgelegd in je arbeidsovereenkomst en bepaalt met welke klanten of bedrijven je na vertrek geen zakelijke relaties mag aangaan. 

Het is belangrijk om de reikwijdte, duur en geografische beperkingen goed te controleren, omdat dit invloed kan hebben op je toekomstige carrièremogelijkheden. 

Lees het document zorgvuldig door voordat je het ondertekent en vraag om verduidelijking als iets onduidelijk is. 

Er kunnen uitzonderingen bestaan, dus informeer hiernaar als je een overstap naar een vergelijkbare functie overweegt.

Veelgestelde vragen

Voor welk soort jobs wordt een relatiebeding aangeraden?

Een relatiebeding wordt vooral aangeraden voor functies waarin werknemers intensief contact hebben met klanten, leveranciers of andere zakelijke relaties, zoals sales- en accountmanagers, consultants, financieel adviseurs, IT-professionals, recruiters en medisch vertegenwoordigers. Het beschermt de werkgever tegen het risico dat vertrekkende werknemers klanten of relaties meenemen naar een concurrent. Het beding moet echter redelijk en proportioneel zijn, zowel in duur als reikwijdte, om geldig te zijn. Voor functies met veel klantcontact of toegang tot vertrouwelijke informatie is een relatiebeding vaak essentieel om zakelijke belangen te waarborgen.

Wat kun je als werknemer doen wanneer een zakelijk contact van je voormalige werkgever jou contacteert?

Als werknemer kun je het beste voorzichtig handelen wanneer een zakelijk contact van je voormalige werkgever jou benadert. Ten eerste moet je controleren of er een relatiebeding in je arbeidsovereenkomst staat en wat de precieze voorwaarden zijn. Als het contact niet in strijd is met het beding, ben je vrij om te reageren. Is dat wel het geval, dan kun je het contact het beste niet zelf initiëren of stimuleren en eventueel verwijzen naar je voormalige werkgever. Het is ook verstandig om documentatie bij te houden van het contact, zoals e-mails of gespreksverslagen, om jezelf te beschermen. Win bij twijfel juridisch advies in om te voorkomen dat je het relatiebeding onbedoeld schendt.

Wat moet je als werkgever doen wanneer een voormalige werknemer het relatiebeding met de voeten treedt?

Als een voormalige werknemer het relatiebeding schendt, moet je als werkgever eerst bewijs verzamelen van de overtreding, zoals e-mails, contracten of getuigenissen. Vervolgens kun je een ingebrekestelling sturen, waarin je de werknemer wijst op de schending en een termijn geeft om deze te stoppen. Blijft de werknemer in gebreke, dan kun je juridische stappen overwegen, zoals het starten van een rechtszaak om schadevergoeding te eisen of een verbod op verdere schendingen af te dwingen. Het is verstandig om een arbeidsrechtadvocaat in te schakelen om de juiste aanpak te bepalen en ervoor te zorgen dat je acties proportioneel en effectief zijn.

Wat kun je doen als je ten onrechte wordt beschuldigd van het schenden van een relatiebeding?

Als werknemer kun je het beste meteen reageren wanneer je onterecht wordt beschuldigd van schending van een relatiebeding. Verzamel eerst bewijsmateriaal, zoals e-mails, contracten of andere documentatie, dat aantoont dat je het beding niet hebt geschonden. Stuur vervolgens een schriftelijke reactie naar je voormalige werkgever waarin je de beschuldigingen weerlegt. Indien nodig kun je juridisch advies inwinnen om je positie te versterken. Je kunt ook een mediationtraject of rechtszaak overwegen om het geschil op te lossen. Het is belangrijk om proactief en goed gedocumenteerd te handelen om jezelf te beschermen tegen onterechte claims.

Mag je met een relatiebeding aan de slag bij een concurrent?

Of je met een relatiebeding bij een concurrent mag werken, hangt af van de specifieke voorwaarden van het beding. Als het alleen het benaderen of meenemen van klanten verbiedt, mag je vaak wel bij een concurrent aan de slag, zolang jij je aan die beperkingen houdt. Bevat het beding een algemeen verbod op concurrentie, dan moet dit redelijk en proportioneel zijn. Een te breed beding kan ongeldig zijn, maar dit kan een rechterlijke toetsing vereisen. Raadpleeg bij twijfel een arbeidsrechtadvocaat om te bepalen of het beding geldig is en hoe je kunt handelen zonder het risico op juridische gevolgen.